داستان یک توافق

کتاب «داستان یک توافق» نوشته‌ی تریتا پارسی، بنیان‌گذار موسسه‌ی ملی ایرانی-آمریکایی (NIAC)، روایتی جذاب و دقیق از فرآیند دیپلماتیکی است که به توافق هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی (برجام) در سال ۲۰۱۵ انجامید. نویسنده که خود از نزدیک شاهد مذاکرات بوده، با ترکیبی از تحلیل سیاسی و روایت داستان‌گونه، توضیح میدهد که چگونه دو دشمن دیرینه، یعنی آمریکا و ایران سرانجام از طریق گفت‌وگو به نقطه‌ای بی‌سابقه در روابط خود رسیدند. او با بررسی سابقه‌ی خصومت‌های ایران و آمریکا از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ تا گروگان‌گیری سفارت آمریکا در تهران، نشان می‌دهد که چرا این دو کشور برای دهه‌ها در چرخه‌ی تنفر و سوءتفاهم گیر کرده بودند. اما نقطه‌ی عطف کتاب، تمرکز بر دوران ریاست‌ جمهوری باراک اوباما و حسن روحانی است که هر دو با شعار گفت‌وگوی سازنده به قدرت رسیدند. نویسنده توضیح می‌دهد که چگونه دیپلمات‌های دو طرف، از جمله محمدجواد ظریف و جان کری، با وجود موانع سیاسی داخلی در دو کشور، راهی برای اعتمادسازی پیدا کردند. مطابق با تحلیل نویسنده، اوباما به جای تهدید نظامی استفاده کرد، از تحریم‌ها به عنوان اهرم فشار استفاده کرد تا ایران را به مذاکره وادارد. از سوی دیگر، او به این نکته اشاره می‌کند که سیاست تنش‌زدایی روحانی و ظریف نیز نقش کلیدی داشت. آن‌ها با قبول محدودیت‌های موقت هسته‌ای، در ازای لغو تحریم‌ها، نشان دادند که دیپلماسی می‌تواند به نفع هر دو طرف باشد. نویسنده به چالش‌های داخلی این دو کشور برای امضای این توافق نیز می‌پردازد. او به خوبی توضیح می‌دهد که چگونه محافظه‌کاران در ایران و مخالفان جمهوری‌خواه در آمریکا تلاش کردند تا این توافق را تضعیف کنند. در ایران، گروه‌هایی نگران کاهش نفوذ خود بودند، و در آمریکا، لابی‌های صهیونیستی و سیاستمداران جنگ‌طلب مانند نیتانیاهو و ترامپ، برجام را «فاجعه‌بار» خواندند. با این حال، کتاب نشان می‌دهد که دیپلماسی، حتی در سخت‌ترین شرایط، می‌تواند نتیجه دهد.