گپ کوتاه عصر اندیشه با رعنا موقعی، مترجم کتاب لینکلن در برزخ
رعنا موقعی متولد ۱۳۵۹ در شهر فسا و لیسانس زبان و ادبیات انگلیسی از دانشگاه تهران است. وی تاکنون کتاب‌های رویای دیرین من، سرپناه بارانی و لینکلن در برزخ را ترجمه کرده و در حال حاضر در کنار کار ترجمه به تدریس زبان انگلیسی، آواز کلاسیک و پیانو مشغول است.
چطور شد که به سراغ ترجمه کتاب لینکلن در برزخ رفتید؟
این کتاب انتخاب من نبود. ناشر محترم نشر ستاک ترجمه این کتاب را به بنده پیشنهاد کردند و توضیحاتی را در مورد کتاب در اختیار من گذاشتند. من نیز بررسی و تحقیقات بیشتری در مورد کتاب انجام دادم، بخش‌هایی از آن را خواندم و دست آخر تصمیم گرفتم این اثر را ترجمه کنم.
آیا کتاب لینکلن در برزخ از نظر زبانی با دیگر آثار روز در متن و لحن تفاوت دارد؟ ترجمه این کتاب تا چه اندازه مشکل بود؟
بله تفاوت دارد. این کتاب در سبک ادبیات تجربی و داستان تاریخی است و ادبیات ساختارشکن و نامأنوس آن کار را برای مترجم سخت‌تر می‌کند. باید بگویم ترجمه این کتاب چالش‌برانگیز بود و من این چالش را دوست داشتم. در این کتاب صدها راوی داستان را بازگو می‌کنند. داستان توسط ارواح روایت می‌شود و خواننده مدام میان برزخیان و اهالی کاخ سفید و دوستان و آشنایان لینکلن در رفت و آمد است. همین امر باعث شده است که مترجم با فضایی نامأنوس رو به رو باشد.
در واقع لحن، سبک و ساختار نو و متفاوت این کتاب، ترجمه آن را از دیگر کتاب‌ها متفاوت می‌کند. جدا از تفاوتی که بیان کردم، این چالش برای مترجم شیرین است. جدا از زحمت بیشتری که برای یافت واژه‌ها و تطابق و همخوانی آن دارد، به تجربه مترجم نیز افزوده می‌شود و مترجم پس از اتمام ترجمه‌ی چنین اثری، انگار یک دوره‌ی پیشرفته را طی کرده است.
فکر می‌کنید دلیل دریافت جایزه من بوکر ۲۰۱۷ توسط این کتاب چه بوده است؟
به عقیده من ادبیات ساختارشکن، تفاوت در شیوه نگارش این اثر و خلاقیتی که ساندرز در به تصویر کشیدن عالم برزخ (باردو) به کار برده و توانایی او در بیان احساسات عمیق لینکلن و نشان دادن سردرگمی و استیصال برزخیان دلیل اصلی دریافت جایزه من بوکر ۲۰۱۷ توسط ساندرز است.
کدام ویژگی این کتاب بیش از همه شما را تحت‌تأثیر قرار داد؟
باید بگویم این کتاب من را به شدت تحت‌تأثیر قرار داد و به این فکر واداشت که بیشتر ما انسان‌ها تا وقتی زنده هستیم و از موهبت زندگی برخورداریم و هنوز از این نعمت بی‌بدیل محروم نشده‌ایم، قدر آن را نمی‌دانیم. ما مدام در استرس‌ها و تکاپوهای زندگی روزمره‌مان غرق می‌شویم و فراموش می‌کنیم زندگی را به معنای واقعی زندگی کنیم. در واقع حسرتی که وجود برزخیان را در برگرفته بود، لرزه بر اندامم انداخت. موضوع دیگری که مرا تحت‌تأثیر قرار داد، احساسات عمیق لینکلن نسبت به پسرش بود و نکته مهم این‌جاست که لینکلن پس از مرگ فرزندش توانست احساسات همه کسانی را که در جنگ، عزیزان خود را از دست داده بودند درک کند.
بازار ترجمه در ایران امروز را چطور ارزیابی می‌کنید؟
بازار نشر در ایران رونقی ندارد و همین امر بازار ترجمه را هم تحت‌تأثیر خود قرار داده است. متأسفانه این روزها کتاب‌های زیادی با ترجمه‌های ضعیف در بازار کتاب دیده می‌شود چون کسانی که مترجم نیستند و صرفاً به زبان تسلط دارند دست به ترجمه می‌زنند. غافل از این‌که ترجمه یک هنر است و مترجم یک هنرمند.
